Khi bạn đang khổ, hoặc đang cảm thấy bất hạnh, hãy thực tập có mặt với những gì đang xảy ra trong Phút Giây Hiện Tại. Đó là Tâm dang nhìn vào cái vật mà chính Tâm đã sáng tạo ra. Cái Chết không còn là một cái gì bất thường hay là một điều đáng làm cho bạn chán ghét nhất như nền văn minh hiện đại cứ muốn bạn tin, mà cái Chết là một cái gì rất tự nhiên trong đời, không thể tách rời khỏi sự Sống - đối cực rất tự nhiên của nó.
Có những phân tử đang tự phối trí lại. Lấy cắp vật gì của người khác thì trong lòng bứt rứt, bất an, có nguy cơ bị tù đày…Có những việc ta làm hôm nay, hậu quả xảy ra ngay lập tức như những ví dụ vừa kể trên, nhưng có những việc của ta hoặc của ông bà ta đã làm trong nhiều đời, nhiều kiếp thì bây giờ hậu quả mới biểu hiện ra. Vì thái độ đó làm cho bạn và những người chung quyanh bạn khổ sở.
Đó cũng chính là bản chất chân thực của bạn. Vì dụ khi có một cảm giác khổ sở, bất hạnh đang phát sinh ở trong lòng, ta không dừng lại ở chỗ “Ồ có một cảm giác bất hạnh đang có mặt ở trong lòng tôi”, mà chúng ta nhanh chóng đồng hoá mình với cảm giác bất hạnh ấy và tự kết luận rằng “Tôi là một kẻ bất hạnh” hay tệ hơn nữa, “Tôi chính là sự bất hạnh của cuộc đời”. Làm hết lòng mỗi việc có nghĩa là đặt hết tâm ý vào những gì bạn đang làm.
Tự thân cấu trúc của ngôn từ đã cho thấy rằng con người không thực sự nhận thức được bản chất chân thực của chính mình. Bạn có thể không nhìn ra phút giây ngắn ngủi trong đó bạn rất có ý thức với những gì đang xảy ra, nhưng không hề suy tư. Tính phôi pha và bất toàn của mọi chuyện được phép bộc lộ, phơi bày một cách hiển nhiên.
Chỉ cần tập nhìn và lắng nghe. Bất kể hoàn cảnh sống ra sao, bạn sẽ cảm thấy như thế nào khi bạn hoàn toàn chấp nhận những tình huống ấy, rằng chúng đang như thế - ngay ở trong Phút Giây Này? Ngoài ra bản ngã ở trong ta còn có thêm một nhu yếu thường trực: thích tạo nên những vấn đề, những xung đột với ai đó, hay với một chuyện gì, để củng cố thêm cảm nhận về sự cách biệt giữa mình và “những người khác”, vì nếu không có sự phân biệt này thì bãn ngã của bạn sẽ không thể tồn tại được.
Bạn chính là nhận thức, là Cái Biết đó, mà không phải là thứ tâm thức đã bị ô nhiễm - tức cảm giác nhàm chán - vừa được bạn nhận biết. Ngôn từ có thể có ý nghĩa hoặc vô nghĩa. Đa số chúng ta thường có cảm nhận về chính mình như là một vật gì quý giá, mà không muốn bị mất đi.
Làm như thế thì vô tình làm cho tự ngã, cảm nhận về “cái Tôi” rất sai lầm ở trong bạn thân ta càng mạnh hơn. Đó cũng chính là bản chất chân thực của bạn. Nó là biểu tượng cho nôỗ khổ đau tột bậc, sự giới hạn và bất lực mà một con người có thể gặp phải.
Làm như thế, bạn sẽ cho rằng người khác là “sai” là bạn luôn luôn là “đúng”. Trước một cú sốc bất ngờ, hay đối diện với thần Chết không thể tránh được, có thể buộc bạn phải hoàn toàn thoát ra khỏi sự đồng hoá mình với hình tướng. Đây chính là “cái Tôi” của những cái thích, hoặc không thích, sợ hãi và ham muốn, “cái Tôi” không bao giờ cảm thấy thoả mãn được lâu.
Vì những ý tưởng này đã đến từ một nơi rất yên tĩnh, nên chứng có rất nhiều năng lực - năng lực để đem bạn trở về một nơi chốn im lắng, chỗ mà những ý tưởng ấy đã phát sinh ra. (43) Lòng tham đắm: Vì cảm nhận sai lầm rằng có một “Cái Tôi biệt lập với người khác và thế giới chuyng quanh”, nhận thức này làm phát sinh trong ta một khoảng trống cô đơn ở trong tâm hồn. Mà chỉ là sự biến hình của những sinh thể sống.
Biết bề ngoài về một cái gì và sự hiểu sâu, thấu triệt là hai điều hoàn toàn khác nhau. Cái Bản Ngã ấy chẳng có chi xa lạ mà chỉ là sự phối hợp tạm thời của nhiều điều kiện và nhân duyên trong một chuỗi của những biểu hiện trên bề mặt của Tâm. Khi nào có sự yên tĩnh ở chung quanh, bạn hãy lắng yên để nghe sự yên tĩnh đó.